Ülkemizin en önemli sorunlarından birisi olan Kayıt Dışı İstihdam Nedir? Hangi uygulamalar kayıt dışı istihdam kapsamında sayılır? Kayıt dışı istihdamla etkin mücadele için neler yapılabilir? Kayıt dışı istihdam oranı ne kadardır?
Kayıt Dışı İstihdam Nedir?
Ülkemizin en önemli sorunlarının başında gelen kayıt dışı istihdam, aktif nüfus (15 – 64 yaş aralığı) dahlinde olup, çalışma hayatında aktif olarak yer alan ancak herhangi bir sigorta koluna tabiyeti olmaksızın bu çalışmalarını sürdüren kişilerin oluşturduğu istihdamdır.
Bu kişiler aktif çalışma hayatında yer almalarına rağmen kendilerinden ve onlardan dolayı işverenlerinden alınması gereken primler alınamadığından, sosyal güvenlik sistemine çok ciddi zararı bulunmaktadır.
Modern sosyal güvenlik sistemlerinde aktif ve kayıtlı olarak çalışan kişiler, sosyal güvenlik kurumundan gelir – aylık alan kişilerin finansmanını sağlamaktadır. Kayıt dışı istihdam oranının yüksekliği ise bu finansmanı zorlaştırmakta ve sürdürülebilirliğine darbe indirmektedir.
Kayıt Dışı İstihdam Nasıl Ortaya Çıkar?
Kayıt dışı istihdam denince akla ilk gelen şey herhangi bir sigorta koluna tabi olmayan ama çalışma hayatında yer alan kişiler gelmektedir. Oranların hesaplanmasında da dikkate alınan asli kaide budur. Ancak bunun yanında, aldığı ücretin altında prime esas kazanç ile bildirilen sigortalıların varlığı söz konusudur. Örneğin bir kişi 3000 TL brüt ücret ile çalıştırıldığı halde asgari ücret üzerinden kuruma bildiriliyorsa bu da kayıt dışı istihdamın bir başka görünümüdür. Bu durumda Kurumun aradaki prime esas kazanç farkı kadar prim aslı kaybı vardır ve bu da kurumun sürdürülebilir bir sistemi sevk ve idare etmesini zorlaştıran önemli bir faktördür.
Ülkemizde Kayıt Dışı İstihdam Oranı Kaçtır?
Türkiye İstatistik Enstitüsü TÜİK tarafından son açıklanan verilere göre ülkemizde kayıt dışı istihdam oranı yüzde 34 olarak gerçekleşti. Yani aktif nüfus içerisinde yer alan ve çalışma hayatında bulunan her yüz kişiden otuz dördü herhangi bir sigorta koluna bağlı olmaksızın çalışmasını sürdürüyor.
Kayıt Dışı İstihdamla Nasıl Mücadele Edilmelidir?
Şüphesiz kayıt dışı istihdamla en etkin mücadele eğitim ile toplumun bilinçlendirilmesidir. Ancak bu çok uzun süreçlere yayılması gereken ve sistematik temellerinin kurgulanması lazım gelen bir durumdur ve asli yapılması gereken şey de budur.
Ancak günlük olarak mücadele etmek ve orta vadeye sirayet edebilecek olumlu etkiler ortaya çıkarabilmek yönünden yapılması gereken en önemli şey etkin denetim sağlamaktır. Bu denetimin ülkemizdeki en önemli sac ayağı Sosyal Güvenlik Denetmenleridir. Kayıt dışı istihdama dair gelen her türlü ihbar ve şikayeti ivedilikle değerlendiren ve kendilerine verilen görev emirlerini yüksek performans ile yerine getiren sosyal güvenlik denetmenleri yıllar içerisinde kayıt dışı istihdamın gerilemiş olmasındaki en önemli role sahiptir. NEDİR ?
