SGK Denetmen Yardımcılığı GUY ve İl Göç Uzman Yardımcılığı Ne İş Yapar? Farkları Nelerdir?

Bu yazımızda Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından gerçekleştirilen Kamu Personeli Seçme Sınavı’nın kariyer mesleklere giriş için girilmesi gereken kısmı olan KPSS A Grubu’na katılan adayların en çok rağbet gösterdiği ve kısaca taşra meslekler olarak niteleyebileceğimiz SGK Denetmen Yardımcılığı, Gelir Uzman Yardımcılığı ve İl Göç Uzman Yardımcılığı mesleklerinin bir mukayesesini yapacağız. Bu mukayeseyi yaparken, puan türü, yazılı sınav olup olmaması, kaç katı aday çağrıldığı, nerelerde görev yaptığı, rotasyon, denetim yetkisi, yeterlik sınavı gibi kriterleri tablolar halinde ele alırken diğer hususları ise detaylı bir biçimde yazılı olarak ele alacağız.

SGK Denetmen Yardımcılığı Nedir? 

SGK Denetmen Yardımcılığı Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinde taşra teşkilatında denetim görevini yerine getiren kariyer meslek grubudur. Kurum içerisinde yer alan iki denetim unvanından birisidir. Sosyal Güvenlik Müfettişlerinden farklı olarak Sosyal Güvenlik Denetmenleri görevlerini yerel denetim şeklinde illerde gerçekleştirmektedirler.

Gelir Uzman Yardımcılığı Nedir?

Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın taşra teşkilatı olan Vergi Dairelerinde görev yapan kariyer meslek grubu Gelir Uzman Yardımcılığıdır. Gelir Uzman yardımcıları temelde Vergi Dairelerinde vergiye dair hemen her görevi ifa etmektedirler.

İl Göç Uzman Yardımcılığı Nedir?

İl Göç Uzman Yardımcılığı, İçişleri Bakanlığı’na bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün taşra teşkilatında görevli kariyer meslek grubudur. Bu meslek mensuplarının en temel görevi bulundukları illerde yabancı kişilere dair hemen her işlemi gerçekleştirmek, bu işlerin takibini yapmaktır.

Şimdi bu genel girişten sonra tablo şeklinde meslekler arasındaki farklara öz olarak bakalım;

Bu temel kıyaslamadan sonra şimdi detaylı olarak üç mesleği kıyaslayalım.

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcıları, Gelir Uzman Yardımcıları ve İl Göç Uzman Yardımcıları Ne İş Yaparlar?

Üç meslek temel olarak taşrada görev yapan meslekler olmaları hasebiyle bir ortak noktaya sahip olsalar da bu meslekler aslında birbiri ile çok alakasız üç ayrı çalışma alanına sahiptirler.

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığı; Kayıt dışı istihdam, sahte sigortalılık, muvazaalı boşanmalar, gelir tespiti, oda kayıtları incelemesi, OSGB Denetimleri gibi iş ve işlemlerde aslında en genel anlamıyla Sosyal Güvenlik Kurumu’nun prim kaybını ya da yersiz ödeme yapmasını engellemek üzerine denetim gerçekleştirmektedir. Bu mesleği diğer iki meslekten ayıran en temel özellik denetim yetkisidir. Bu denetim yetkisi bir anlamda yapılan iş ve işlemler bağlamında diğer iki meslekten daha bağımsız bir çalışma alanı ve imkanı sunmaktadır. Çünkü her meslek mensubunun yapacağı işler kendisine verildikten sonra bunun planlamasını ve nasıl yapacağına dair programı istisnalar dışında kendisi belirlemektedir. Bu yönüyle daha fazla hareket alanına sahip olan Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığı mesleği, diğer iki mesleğe göre de daha mobil bir meslektir. Kayıt dışı istihdamla mücadele için gerçekleştirilen denetimler işyerinde gerçekleştirilmekte yine diğer iş başlıkları ile alakalı soruşturma ve araştırmalar yine yerine yapılabilmektedir. Bu nedenle hemen her işin soruşturma safhasında sahada olan Sosyal Güvenlik Denetmenleri diğer iki mesleğe kıyasen daha nispeten daha hareketli bir iş yaşamına sahiptirler. Görev ve yetki yönüyle İl Müdürü’ne bağlı olması da Sosyal Güvenlik Denetmenliği mesleğini diğer iki meslekten ayrı bir noktaya koymaktadır.

Gelir Uzman Yardımcılığı: Gelir İdaresi Başkanlığı uhdesinde Başkanlığın en temel görevi ve varlık amacı olan en basit anlatımıyla vergi toplanması süreçlerinin önemli bir parçası olarak taşra teşkilatında görev yapan meslek grubudur. Bu meslek grubunun gerçekleştirdiği iş ve işlemlerin ciddi bir kısmı Vergi Dairelerinde ve durağan bir ortamda yapılmaktadır. Belli bir süre sonunda Gelir Uzman Yardımcıları yoklama yetkisine sahip olmaktadırlar ve yoklama işlemi gerçekleştirebilmektedirler. Yoklama işlemi daha çok bir tespit işlemi olup SG Denetmen Yardımcılığı’nda olduğu gibi tam anlamıyla bir denetim görevi değildir. Bu yönden bu meslekleri bu açıdan direkt olarak kıyas etmek çok anlamlı olmayacaktır. Gelir Uzman Yardımcıları zaman zaman sahada da görev almaktadırlar. Bu görev genellikle yapılandırma ve af dönemlerinde vergi muhatabı olan kişilerle direkt münasebet kurmak, vatandaşa bu süreçleri daha iyi anlatmak ve bu konuda yardımcı olmak anlamında illerin bazı kalabalık noktalarında ve alışveriş merkezlerinde kurulan noktalarla tatbik edilmektedir. İş tanımı belirgin gibi görünmekle birlikte Gelir Uzman Yardımcıları’nın vergi dairelerinde vergiye dair her iş ve işlemi yaptıkları görülmektedir. Bu anlamda iş tanımı biraz daha yumuşak sınırlara sahiptir diyebiliriz.

İl Göç Uzman Yardımcılığı mesleği Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün taşra teşkilatında yer alan İl Müdürlüklerinde gerçekleştirilmektedir. Temel çalışma alanı göçmen ve yabancı kişilerdir. Bunlara dair her türlü iş ve işlem illerde direkt olarak İl Göç Uzman Yardımcıları tarafından yapılmaktadır. Zaman zaman bu iş ve işlemlerin mesai saatleri dışına taşması durumu söz konusu olabilmektedir. Şöyle ki, gece vakti yakalanan bir mülteci grubu ya da bir yabancı ile alakalı yapılması gereken bir işlem aciliyetine ve yoğunluğuna göre İl Göç Uzman Yardımcıları tarafından yapılabilmekte, bu bağlamda meslek mensupları geceleri dahi çalışabilmektedir. Özellikle göçmenin çok olduğu ve göç ile alakalı vakaların daha yoğun olduğu illerde bu süreçler daha sık görülebilmektedir. Yine yoğunluğa bağlı olarak mesai saati dışında da çalışmaların uzayarak daha geç saatlerde tamamlanması olasıdır. Bu faktörler her il için bu kadar yoğun değildir ancak mesleğin bu yönü de bulunmaktadır. Meslekte diğer iki meslekten farklı olarak zorunlu yer değiştirme yani rotasyon bulunmaktadır. Bu da mesleği düzenli yaşamayı seven kişiler açısından bir kademe daha zor hale getirmektedir.

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcıları, Gelir Uzman Yardımcıları ve İl Göç Uzman Yardımcıları’nın Görev Yerleri Nerelerdir?

Her üç meslek de Kurumlarının 81 ilde yer alan taşra teşkilatında görev yapabilmektedirler. Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığı ve Gelir Uzman Yardımcılığı mesleklerinde zorunlu yer değiştirme yani rotasyon olmaması sebebiyle bölgeler çok önem arz etmez iken İl Göç Uzman Yardımcılığı mesleğinde adayların her bölgede belli bir süre görev yapmaları sonrasında ise yer değişikliğine tabi olmaları söz konusu olmaktadır.

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcıları, Gelir Uzman Yardımcıları ve İl Göç Uzman Yardımcıları’nın Maaşları Ne Kadar?

Her üç mesleğe de 2020 yılı itibariyle yaklaşık 5050 TL maaş ile başlanmaktadır. Bu maaşa özellikle denetim yetkisi olan Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığı’nda denetimle alakalı herhangi bir ek ödenek bulunmamaktadır. Her üç meslekte de diğer memuriyetlerde olduğu gibi standart ödemeler olan mesai + günlük harcırah ödemeleri duruma uygun şekilde yapılabilmektedir. Bu harcırah ödemeleri SGDY için denetime çıkılan ve dışarıda olunan günler için geçerlidir.

Her üç mesleğin de maaş bilgisi için;

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcıları, Gelir Uzman Yardımcıları ve İl Göç Uzman Yardımcıları’nın Özlük Hakları

Her üç meslek de 2200 ek gösterge ile görev yapmaktadır. Her üç meslek için de zaman içerisinde üst meslek gruplarına meslek içi bir geçiş imkanı bulunmamaktadır. Yani Denetmenler’in zaman içerisinde müfettişliğe geçmesi, Uzmanların, Merkez Uzmanı olması gibi bir durum doğal işleyen bir süreç içerisinde mümkün değildir. Ancak buna dair yasal düzenlemelerin gelmesi durumunda tüm meslek mensuplarının böyle bir geçişe muhatap olması söz konusu olabilecektir.

Yetki ve Yeterlik Koşulları

Üç meslek için de zaman içerisinde gerçekleştirilmesi gereken herhangi bir Yabancı Dil koşulu bulunmamaktadır. Her üç meslek de yeterlik süreçlerine tâbidirler. Bu yeterlik süreçlerine ilave olarak Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcıları tek başlarına denetim gerçekleştirebilmek için birinci yılın sonuna bir yetki sınavına girmek zorundadırlar. Yetki sınavında başarılı olamayan bir meslek mensubunun tek başına denetim gerçekleştirmesi mümkün olmamaktadır.

Her üç mesleğin de yeterlik koşulları şu şekildedir;

İl Göç Uzman Yardımcılığı Yeterlik Sınavı

İl Göç Uzman Yardımcılığı Yeterlik Sınavı yazılı ve sözlü olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır ve adayların başarılı olabilmeleri için her iki aşamadan da 70 puan almaları gerekmektedir. Yazılı sınav çoktan seçmeli usûlde yapılmaktadır ve aşağıdaki konulardan oluşmaktadır;

-Anayasa

-6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
-5682 Sayılı Pasaport Kanunu
-5543 Sayılı İskan Kanunu
-5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu
-6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu
-3152 Sayılı İçişleri Bak. Teşk. ve Gör. Hk. Kanun
-5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu

-Yabancı Misyon Kimlik Kartı Yönetmeliği
-Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik
-Türkiye’de Oturan yabancıların Nüfus Kayıtlarının Tutulması Hk. Yönetmelik
-Yabancıların Çalışma İzinleri Hk. Kanun Uyg. Yönetmeliği
-Hava Yolu Taşıyıcılarının Yükümlülüklerine İlişkin Usûl ve Esaslar Hk. Yönetmelik
-Geçici Koruma Yönetmeliği
-Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi ve U.A. Koruma Statüsü Sahibi Kişilerin Çalışmasına Dair Yönetmelik
-İnsan Ticaretiyle Mücadele ve Mağdurların Korunması Hk. Yönetmelik
-Göç Uzmanlığı Yönetmeliği
-Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik
-Pasaport Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmelik

-Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
-Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme
-Göçmen İşçinin Hukuki Statüsü Hakkında Avrupa Sözleşmesi
-Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Sözleşme
-İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi
-Avrupa Konseyi İnsan Ticaretine Karşı Eylem Sözleşmesi

Gelir Uzman Yardımcılığı Yeterlik Sınavı

Gelir Uzman Yardımcılığı Yeterlik Sınavı 3 senenin sonunda yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmektedir. Sınavlarda başarılı olmak için adayların yazılı kısımda her bölümden en az 50 puan almaları, aritmetik ortalamalarının ise en az 60 puan olması gerekmektedir. Sözlü sınavda ise yine adayların en az 60 puan almaları gerekmektedir.

Yazılı sınav aşağıdaki konulardan oluşmaktadır ve test şeklinde yapılmaktadır;

1) Mevzuat

-Bakanlık Teşkilatı ve Görevleri Hakkında Kanun / Kanun Hükmünde Kararname
-Başkanlığın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun
-Vergi Dairesi Başkanlıkları’nın Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Yönetmelik
-Vergi Daireleri’nin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Yönetmelik
-Vergi Daireleri İşlem Yönergesi

2) Vergi Hukuku Dersi

3) Gider Kanunları

4) Muhasebe Dersi

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığı Yetki ve Yeterlik Sınavları

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılarının tek başlarına denetim yapabilmeleri için evvela birinci senenin sonunda gerçekleştirilecek olan yetki sınavında başarılı olmaları gerekmektedir. Yetki sınavında başarılı olmak için meslek mensuplarının en az 60 puan almaları şarttır.

Üç yılın sonunda ise meslek mensupları yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamadan teşekkül edecek olan Yeterlik Sınavı’na katılacaklardır. Yeterlik sınavında başarılı olmak için adayların yazılı sınavdan da sözlü sınavdan da ayrı ayrı 70 puan almaları gerekmektedir.

Yetki sınavı da yeterlik sınavı da aşağıdaki konulardan oluşmaktadır. Ancak yetki sınavı tamamen çoktan seçmeli sorulardan yapılmakta iken, yeterlik sınavında klasik usûlde sorulara da yer verilmektedir.

Dersler	Soru Sayıları
Tüm Kurum Mevzuatı	70 soru
Muhasebe Alanı -Genel Muhasebe Dersi -Mali Tablolar Analizi Dersi -5018 Sayılı Kanun -Kurum Muhasebesi	20 soru
Hukuk Alanı -Borçlar Hukuku Dersi -İcra-İflas Hukuku Dersi -6183 Sayılı Kanun -İdare Hukuku ve İYUK Dersleri -Medeni Hukuk -Harcırah Kanunu -657 Sayılı Kanun -Vergi Hukuku Dersi -Ticaret Hukuku Dersi -İş Hukuku Dersi	10 soru

Benzer Özlük Haklarına sahip diğer mesleklere dair detaylı bilgi almak için aşağıdaki yazılarımızı inceleyebilirsiniz;