OBP'nin Yarattığı Mağduriyetler, OBP Sorunu ve Çözüm Önerileri

Ortaöğretim Başarı Puanı en çok kullanılan adıyla OBP her geçen gün yeni sorunların doğmasına sebep oluyor. Özellikle pandemi döneminde bu konuda adayların birçoğunun sıkıntıları da arttı. Peki nereden kaynaklanıyor bu sıkıntılar? Adayların problemi ne?

ORTAÖĞRETİM BAŞARI PUANI, OBP NEDİR?

OBP olarak bilinen ortaöğretim başarı puanı adayların ortaöğretimde yani lisede elde ettikleri başarının veya var olan başarısızlığın üniversite sınavındaki puanlarına eklenerek yerleştirmelerde kullanılacak puanlarının veya sıralamalarının belirlenmesine yarayan bir puan türüdür. Adayların lisede 4 yıl boyunca aldıkları eğitim ve öğretimin her bir senesinin eşit payı olan OBP mezun olunan diploma notuyla ilişkilidir.

OBP NASIL HESAPLANIR? ETKİSİ NE KADARDIR?

OBP liseden mezun olunan diploma notu ile hesaplanır. Bu diploma notu adayların lise 1, 2, 3 ve 4. sınıf bitirme notlarının toplanarak 4’e bölünmesi ile oluşur. Mezun olunan diploma notu günümüzde 100 üzerindendir ve YKS sonuçlarına eklenmeden önce bu not 5 ile çarpılarak 500 maksimum olacak seviyeden hesaplanır. YKS sonucuna eklemeden önce ise son tahlilde 0,12 ile çarpılarak YKS puan türlerine eklenerek adayın tercih yapabileceği puanlar ortaya çıkar.

Örnek vermek gerekirse 4 yıllık lise hayatının ortalaması 86 olan bir aday YKS’ye girdikten sonra hesaplanacak puanına eklenmeden önce 86 5 ile çarpılır ve 430 puanı elde edilir. 430 ise 0,12 ile çarpılarak 51,6 sonucu elde edilir. Bu ham puan olarak alınan puan türlerine eklenerek adayın nihai başarı sıralaması ve puanı ortaya çıkarılır. Adaylar 100 diploma notu ile mezun olmuşlar ise en yüksek OBP 60 olarak hesaplanır. En düşükte ise 50 puan ile mezun olunabildiği için o adayın OBP puanı da 30 olarak ortaya çıkar. İşte sorunlar da bunun ile ilişkili olarak başlar.

OBP İLE İLGİLİ SORUNLAR VE ADAYLARIN ENDİŞELERİ NELER?

Görüldüğü üzere OBP tamamen lise başarıları veya başarısızlıkları ile ilişkilidir. Normal şartlar altında tabi ki bir bireyin daha önceki başarısızlıkları, tembellikleri, disiplinsizlikleri veya çalışkanlığı, başarısı, verdiği emek hayatının geri kalanında ona etki eder fakat OBP ile ilgili çok farklı sorunlar bulunmaktadır.

Yine normal şartlar altında bile okunan okul ve hoca kadrosu, sırf “bir hocanın bir öğrenciye takması”, öğrencinin sağlık sorunları, öğrencinin yeteneğinin olmadığı derslerin diploma notuna diğerleri ile eşit etki etmesi gibi konular bile OBP konusunda bazı eşitsizlikleri beraberinde getirirken temel liselerin varlığının artması ve özellikle şu yaşadığımız dönemde hayatımıza bir gölge gibi çöken pandeminin varlığı bu eşitsizlikleri büyük boyutlara ulaştırmıştır.

Bu sorunun farklı noktaları bulunabilmekle beraber özellikle son iki konu, temel liseler ve pandemi, OBP sorununun temel taşlarını oluşturuyorlar. Uzaktan eğitimin sürdüğü yerler ile yüz yüze eğitimin başladığı okullar, devlet okulları ile paralı liseler, sorumluluk sahibi öğretmenler ile aman not vereyim geçeyim diyen “hocalar”… Bu listeyi de uzatmak mümkün ama genel olarak problem bu tip konuların varlığı ile ilgili.

Konuyu örneklendirmek gerekirse; hocaların öğrencilere yüksek not vermesi tembihlenen bir temel liseye giden öğrenci mezun olurken 100 veya 100’e yakın bir diploma notu ile mezun olabilmektedir. Sorumluluk sahibi hocaların bulunduğu bir devlet lisesine veya temel liseye giden öğrenci ise sınavda neyi hak ediyorsa o puanı alarak ortalama bir diploma notu ile mezun olabilmektedir. Bu durumda bu iki aday aynı ham puana sahip olsa bile OBP eklendikten sonra yerleştirme puanında kolay puan almış olan öğrenci diğerinin önüne geçecektir.

Yine pandemi döneminde uzaktan eğitim süreci ile birlikte kolaylaşması ile birlikte kopyalar çekildiğine dair bilgiler gelmektedir. Yine dürüst bir biçimde sınava giren aday ile hileli yöntemlere başvuran adaylar arasında da bahsedilen şekilde haksız rekabet ortaya çıkacaktır.

Bu noktada şu tarz çıkarımlar yapılabilir. İşte birisi öğrenmez birisi öğrenir, birisi çalıştığı dersin karşılığını alır… Ne yazık ki bizim üniversite sınavımız da öğrencinin bilgi birikimini yeterli düzeyde ölçme noktasında eksiklikler barındırdığı için adaylar sınava yönelik çalıştıklarında kolaylıkla yüksek ham puanlar da elde edebilmektedir. İşte bu OBP konusunda var olan problemler yüzünden de birçok öğrenci dürüstlüğünün, belki maddi durumunun yetersizliğinin, şanssızlığının veya işini iyi yapan insanların öğrencisi olmanın bedelini ödemektedir.

PEKİ NE YAPILABİLİR? OBP SORUNU NASIL ÇÖZÜLEBİLİR?

Tabi ki bu konuda ne önerilirse önerilsin, hangi uygulamaya geçilirse geçilsin birilerini mağdur etmeden, herkesin hak ettiği verilerek, tüm öğrencileri ve velileri memnun edecek bir sistemin kurulması eşyanın tabiatına aykırıdır. Bir karar alındığında bunun mağdurları muhakkak olacaktır fakat işte bu noktada yetkililer maksimum fayda, çoğunluğun faydası ile minimum insanı mağdur etmeye odaklanmalıdır.

Özellikle pandemi döneminde öğrencilerin OBP kaldırılsın talepleri bulunmaktadır. OBP’yi tamamen kaldırmak bu dönem için uygulanabilecek bir yöntem olabilir fakat idarecilerin bunu dikkate alma ihtimali zayıf görünmektedir. Bu sürece yönelik olarak OBP’nin etkisinin azaltması gündeme alınabilir. Örneğin 0.12 yerine 0.06 ile çarpılarak OBP’nin puan olarak düşürülmesi sağlanabilir.

Temel liselerde denetim yapılması, bakanlığın bu okulları derinlemesine denetlemesi oldukça önemlidir. Sadece yüksek diploma notu vaadiyle öğrenci kaydı alan “sözde” okulların olduğu bilinmektedir. Tabi ki bu tarz denetimlerin sadece temel liselere değil devlet okullarına da sağlıklı bir biçimde uygulanması gerekmektedir.

Temel liselerin, özel okulların tamamen kaldırılması gibi radikal öneriler de sunulabilir gibi dursa da tabi ki yanlış giden bir şeyi düzeltmek, onu iyileştirmek yerine tamamen ortadan kaldırmaya çalışmak basit fakat etkisiz bir yöntemdir.

Bu listeye farklı öneriler sunulmaya devam edilebilir fakat biz vatandaşlar olarak ne öneri sunarsak sunalım bu sınavları düzenleyen, tüm bu konularda sorumlu olan devlet yetkilileri bu konulara yeterince eğilmedikçe, önem göstermedikçe çok daha fazla insanın mağdur olması kaçınılmazdır. OBP kaldırılsın demek gerçekten emek vererek çalışan gençlerimizin emeklerini hiçe saymak olacağından bu yöntem de içe sinen bir yöntem değildir fakat OBP adaletsizlik ve mağduriyet yarattığı sürece, kolay sınavlar ile yüksek puanlar alan öğrencilerin diğerlerinin önüne kolayca geçtiği bir sistemde buna dair bir çözüm üretilmesi gerektiği de aşikardır. Bu gerek denetim ile olur gerek farklı bir hesaplama yöntemi ile gerek başka formüller ile. Gönül ister ki sınav sistemi baştan aşağı yenilenerek gerçekten çalışanla, emek veren ile diğerlerini ayırsın fakat ne yazık ki ülkemizde çoğu konuda olan sorunlar eğitim sistemimizin, sınavlarımızın içinde de bulunuyor. Umuyoruz ki yakın gelecekte tüm bu sorunlar çözülür.